ದೇಶದ 15ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಬೆಳಗ್ಗೆ 11 ಗಂಟೆಗೆ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದ ಮತ ಎಣಿಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿದ್ದು ನಿರೀಕ್ಷೆಯಂತೆ ವಿಜೇತರಾಗಿ ದೇಶದ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರಜೆ ಹುದ್ದೆ ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶೀಘ್ರ ನಿಕಟ ಪೂರ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ಹಸ್ತಾಂತರವಾಗಲಿದ್ದು, ಮೊದಲ ಆದಿವಾಸಿ ಮಹಿಳೆ ದೇಶದ ಅತಿ ಶ್ರೇಷ್ಟ ಹುದ್ದೆಗೇರಲಿದ್ದಾರೆ.
ಈಗಾಗಲೇ ಅವರ ಹುಟ್ಟೂರು ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ. ಎನ್‌ಡಿಎ ಮುರ್ಮು ಅವರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದಾಗಲೇ ಅವರು ಗೆಲ್ಲುವುದು ಖಚಿತ ಎನ್ನಲಾಗಿತ್ತು. ಇದೀಗ ಅವರ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಯಶ್ವಂತ್‌ ಸಿನ್ಹಾ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮುರ್ಮು ಅವರು ವಿಜೇತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಿರುವಂತೆ ದೇಶದ ನಾನಾ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆ ಮುಗಿಲು ಮುಟ್ಟಿದೆ. ಅವರ ತವರು ರಾಜ್ಯ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಇಂದು ಬೆಳಿಗ್ಗೆಯಿಂದಲೇ ಜನರು ಕುಣಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.ಮುರ್ಮು ಅವರು ದೇಶದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾದ ಮೊದಲ ಬುಡಕಟ್ಟು ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಯುನ್ನತ ಹುದ್ದೆ ಅಲಂಕರಿಸಿದ ದೇಶದ ಎರಡನೇ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಹೇಗೆ ನಡೆಯಿತು?
ದೇಶದ 15ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಚುನಾಯಿತ ಸಂಸದರು ಮತ್ತು ಶಾಸಕರು ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದ್ದರು. ಎನ್‌ಡಿಎ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದಿಂದ ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ಬಿಜೆಡಿ, ವೈಎಸ್‌ಆರ್‌ಸಿಪಿ, ಬಿಎಸ್‌ಪಿ, ಎಐಎಡಿಎಂಕೆ, ಟಿಡಿಪಿ, ಜೆಡಿ(ಎಸ್), ಶಿರೋಮಣಿ ಅಕಾಲಿದಳ, ಶಿವಸೇನೆ ಮತ್ತು ಜೆಎಂಎಂ ಪಕ್ಷಗಳ ಬೆಂಬಲವಿತ್ತು.
ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಏನು?
ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಚುನಾವಣಾ ಕಾಲೇಜು ಅಂದರೆ ಎಲೆಕ್ಟೋರಲ್ ಕಾಲೇಜ್ ಚುನಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಜನರಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಜನರಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಸಂಸದರಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳ ಶಾಸಕರು ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದಕ್ಕಾಗಿ, ಸಂಸತ್ತಿನ ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರು ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪರವಾಗಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಜನರಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಶಾಸಕರು ಮತ್ತು ಸಂಸದರು ವಿಭಿನ್ನ ಮತ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.
ಯಾವ ರಾಜ್ಯದ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ ಎಷ್ಟು?:
ದೇಶದ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕ ರಾಜ್ಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅಲ್ಲಿನ ಶಾಸಕರ ಮತಗಳ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುವುದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ವಿಚಾರ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯವು ಅತ್ಯಧಿಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಂನ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯವು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ 403 ಶಾಸಕರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ 208, ಅಂದರೆ ಅವರ ಒಟ್ಟು ಮೌಲ್ಯ 403×208 = 83,824. ಅದೇ ರೀತಿ ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ಪ್ರತಿ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ 176, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ 175, ಬಿಹಾರ 173, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ 159, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ 131.
ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧಾರವಾಗುತ್ತದೆ?:
1971ರ ಜನಗಣತಿಯನ್ನು ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಆಧಾರವಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ರಾಜ್ಯದ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಆ ರಾಜ್ಯದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರ ಮತದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು, ಒಟ್ಟು ಶಾಸಕರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು 1000 ರಿಂದ ಗುಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಇದು 1971 ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ವಿಭಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಾಸಕರ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆ- 1971 ರಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 30,017,180 ಆಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ 30017180/230X1000 = 131 ಆಗಿದೆ. ಸಿಕ್ಕಿಂನಂತಹ ಸಣ್ಣ ರಾಜ್ಯದ ಮತ ಮೌಲ್ಯ ಕೇವಲ 7 ಎಂದು ನಿಮಗೆ ಹೇಳೋಣ. ಅದೇ ರೀತಿ ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಿಜೋರಾಂನಲ್ಲಿ 8, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ 9, ಮೇಘಾಲಯ 17, ಮಣಿಪುರ 18 ಮತ್ತು ಗೋವಾ 20 ಇವೆ.
ಸಂಸದರ ಮತ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
ಸಂಸದರ ಮತ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಲು, ಎಲ್ಲಾ ಶಾಸಕರ ಮತ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಸಂಸದರ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ಭಾಗಿಸಿ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಶಾಸಕರ ಒಟ್ಟು ಮೌಲ್ಯ 5,43,218. ಇದನ್ನು ಒಟ್ಟು ಸಂಸದರ ಸಂಖ್ಯೆ 776 ರಿಂದ ಭಾಗಿಸಿ. ಇದರಿಂದ ಸಂಸದರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ 708ಕ್ಕೆ ಬರಲಿದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಬಾರಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಪ್ರತಿ ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರ ಮತ ಮೌಲ್ಯ 700 ಆಗಿದೆ. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ.
ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಹುದ್ದೆಗೆ ಅರ್ಹತೆಗಳೇನು:
ಸಂವಿಧಾನದ 58 ನೇ ವಿಧಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಈ ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
- ಭಾರತದ ಪ್ರಜೆಯಾಗಿರಬೇಕು.
- 35 ವರ್ಷ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿರಬೇಕು.
- ಲೋಕಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರಬೇಕು.
- ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಲಾಭದ ಯಾವುದೇ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು.
